عکس opg چیست؟ چه کاربردی دارد؟

برای همه ما اتفاق افتاده که پس از یک دندان درد و با مراجعه به دندانپزشک و بررسی بالینی اوضاع دندان، متخصص یا دندان پزشک، گرفتن عکس OPG دندان ها را توصیه کرده باشد. OPG به دندانپزشک، ارتودنتیست و جراح فک و دهان کمک می نماید تا با بررسی عکس، تشخیص دقیق تری از میزان پوسیدگی دندان ها و دیگر مشکلات لثه و دهان و دندان به دست آورد و با اطلاعات کامل ترفرآیند درمان را آغاز نماید.

در این مطلب قصد داریم با معرفی عکس opg دندان و سایر نکات مرتبط با این روش تشخیصی ،شما را بیش از پیش با این روش تصویر برداری تشخیصی آشنا نماییم .

عکس  OPG چیست ؟

کلمه  OPG  مخفف Ortho Pantomo Gram است که از آن با نام ارتوپانتوموگرافی نیز یاد می شود . عکس opg از نوع اشعه ایکس است. با استفاده  از اشعه ایکس تولید شده توسط دستگاه رادیوگرافی، یک اسکن با نمای پانورامایی گسترده از قسمت تحتانی چهره به دست می آید که توسط آن می توان جزئیات کامل و دقیق فک بالا و پایین را به صورت کاملا واضح مشاهده کرد.

کاربردها و مزایای عکس OPG چیست؟

از جمله مزایای OPG، قابل مشاهده بودن  تمامی دندان هایی است که در فک بالا و پایین وجود دارند اما نهفته هستند و هنوز ظاهر نشده اند، مثل بعضی  دندان های عقل که با معاینات بالینی قابل مشاهده نیستند. اما عکس OPG این گونه موارد را بر روی یک تصویر نمایان می کند . با استفاده از  OPG نمایی از استخوان فک و مفصل گیج گاهی (TMJ) نیز به دست می آید.

عکس OPG از نمونه عکس های رادیوگرافی و رادیولوژی محسوب می شود. به صورتی که با بهره  گیری از اشعه ایکس با وجود ساختار خمیده و شبیه به نعل اسبی فک انسان تصویری مسطح از جزئیات دهان و دندان شامل دندان ها ، فک های فوقانی و تحتانی، ساختار و بافت های اطراف دندان ها و … ارائه می دهد.

از جمله کاربرد های عکس opg می توان  تشخیص دقیق مشکلات فک و دندان ها، موقعیت همه دندان ها، میزان عفونت و پوسیدگی دندان ها، وضعیت ریشه دندان ها و همچنین نحوه و چگونگی ترمیم های قبلی صورت گرفته بر روی دندان ها و سایر اختلالات دیگری که با معاینات بالینی قابل تشخیص نیستند را نام برد.

بیماران چه زمانی نیاز به گرفتن عکس OPG  دارند ؟

تصویر برداری OPG نسبت به عکس های معمولی فضای وسیع تری ازمحیط دهان و دندان را پیش روی دندان پزشک قرار می دهد از این رو امروزه به یکی از نیاز های ضروری جهت تشخیص مشکلات دهان  و دندان تبدیل شده است که توسط دندانپزشکان و جراحان  دهان و دندان تجویز می گردد  و ابزاری مهم برای تشخیص بیماری های دهان و دندان بیمار است.

با استفاده از عکس های  OPG تصویری واضح از سینوس های فک بالا ، نحوه  قرار گیری دندان ها و دیگر مشکلات و ناهنجاری های استخوان های فک و …  در اختیار متخصص قرار می گیرد که متخصص با استفاده از این اطلاعات ، نحوه روند درمان را برای ترمیم، جراحی، جایگزینی یا کاشت دندان برنامه ریزی می کند. برای مثال زمانی که بیمار نیاز به انجام کاشت دندان طبیعی بدون ایمپلنت  (بریج) داشته باشد، پزشک با مشاهده عکس OPG و بررسی وضعیت دندان ها می تواند تعیین کند که برای بیمار ایمپلنت مناسب تر است یا بریج؟

از جمله مواقعی که متخصصان با مشاهده بیماران قبل از آغاز فرآیند درمان، عکسOPG  دندان  را برای آن ها تجویز می کنند می توان موارد زیر را نام برد:

• بیمارانی که با التهاب های لثه ای درمان نشده یا پریودنتال پیشرفته مواجه هستند.
• بیمارانی که دچار آسیب دیدگی و در رفتگی فک یا اختلالات مفصل گیجگاهی فکی شده اند.
• افرادی که برای جایگزین کردن دندان از دست رفته قصد کاشت دندان به روش های ایمپلنت دندان و بریج را دارند.
• بیمارانی که دندان های آن ها نیاز به عصب کشی دارد.
• بیمارانی که دچار عفونت های دندانی هستند یا در استخوان فک آن ها کیست وجود دارد.
• افرادی که به دلیل شکستگی یا پوسیدگی، دندان های آن ها نیاز به ترمیم و پر شدن دارد.
• بیمارانی که گرفتار تومورهای فک و سرطان دهان هستند.
• برای بررسی و ارزیابی وضعیت دندان های بیمار قبل از جراحی هایی همچون جراحی دندان عقل
• افرادی که سینوس های پیرامون بینی آن ها دچار التهاب شده است.

مزایای رادیوگرافی OPG  چیست ؟

به طور کلی روش هایی که توسط دندانپزشکان برای تکمیل معاینه پیشنهاد می شود، تاثیر ویژه ای در اخذ تصمیمات مهم این افراد دارد. برای مثال زمانی که بیمار نیاز به انجام ایمپلنت دندان داشته باشد، دندانپزشک با معاینه دقیق تری می تواند از وضعیت سلامت دندان های مجاور اطمینان حاصل کند. همچنین همان طور که در مقاله “بهترین زمان ایمپلنت بعد از کشیدن دندان ذکر شد، یکی از نکات مهم دیگری که در فرایند ایمپلنت باید به آن توجه داشت، مراجعه به دندانپزشک در سریع ترین زمان است.

با تهیه عکس OPG پزشک به صورت صحیح تر می تواند زمان انجام ایمپلنت دندان را به پزشک اعلام کند. یکی از مزایای ویژه تهیه این عکس این است که دلیل درد دندان بعد از عصب کشی یا سایر مشکلات دیگر در طی درمان مشخص خواهد شد. علاوه بر این، مزایای دیگری نیز به همراه دارد که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

• سریع تر و آسان تر بودن این روش به نسبت روش های دیگر مانند توموگرافی رایانه ای چند برشی
• عدم وجود هیچ عارضه جانبی و مخرب بربدن فرد بیمار در اثر پرتوهای ایکس
• قابل استفاده برای همه سنین حتی کودکان خردسال
• عدم ماندگاری هیچ گونه اشعه ای در بدن بیمار پس از تصویر برداری OPG
• ارائه دادن تصویری با فضای گسترده و واضح از فضای دهان و استخوان‌های فک و دندان‌ها و …
• قابل استفاده برای افرادی که در باز کردن کافی دهان خود برای عکس برداری دچار مشکل هستند
• پایین بودن میزان دوز پرتو درمانی

آیا عکس برداری به روش OPG خطراتی هم دارد؟

تصویر برداری به روش OPG با وجود مزایای بسیار زیادی که دارد اما گاها خطرات جانبی نیز به همراه دارد که از آن جمله می توان موارد زیر را عنوان کرد:

• در صورتی که خانم باردار در حین عکس برداری از محافظ سربی استفاده ننماید، احتمال کمی وجود دارد که تصویر برداری سبب سقط جنین وی گردد.
• احتمال ناچیزی وجود دارد که در صورت قرار گرفتن فرد به مدت طولانی در معرض تابش اشعه ایکس، شخص مبتلا به سرطان شود. (در موارد خیلی خیلی نادر)

چگونگی انجام عکس برداری به روش  OPG

دستگاه پرتو نگاری دارای دو بخش است . یک بخش آن شامل لوله اشعه ایکس است و در بخش دیگر فیلم اشعه ایکس وجود دارد که به همراه یک آشکار ساز در طرف روبرو قرار گرفته است. تصویر برداری OPG هم به صورت نشسته و هم ایستاده قابل انجام است.

مسئول رادیوگرافی محل استقرار دستگاه را متناسب با سر و دهان بیمار ثابت می کند و بیمار، سر خود را در داخل محفظه ای که دارای مکانی برای استقرار چانه ، پیشانی و قسمت های اطراف صورت است، قرار می دهد . سپس فرد با دندان های خود قطعه ای را که برای اطمینان از  تراز مناسب دندان ها است را گاز می گیرد و سر خود را ثابت نگه می دارد.

در مرحله بعد عملیات اسکن آغاز می گردد و بازوی چرخان دستگاه در یک نیم دایره به دور سر فرد شروع به چرخش می کند. به این ترتیب عکسی سه بعدی از دندان ها گرفته می شود. نکته مهم این که برای ثبت یک عکس واضح، استقرارصحیح موقعیت دندان ها و سر همچنین آرام و بدون حرکت ماندن سر ضروری است. تصویر برداری OPG معمولا بین 10 الی 20 ثانیه زمان می برد و چاپ عکس آن بین 15 تا 20 دقیقه طول می کشد.

لازم به ذکر است که در طول عکس برداری فرد هیچگونه احساس دردی ندارد. نکته دیگر این که افراد باید وسایل فلزی مانند گوشواره و گردنبند و … خود را در بیاورند. همچنین زنان باردار باید حتما مسئول رادیو گرافی را قبل از آغاز تصویر برداری در جریان وضعیت بارداری خود قرار دهند.

انواع روش های رادیولوژی OPG

سه روش برای تصویر برداری OPG وجود دارد که به شرح زیر است:

• روش مستقیم :

در روش مستقیم، سنسور الکترونیکی مورد استفاده برای تصویربرداری در داخل دهان بیمار قرار داده می شود. سپس تصویر برداری با استفاده از بازوی چرخان اطراف سر انجام می گیرد. در نتیجه عکس هایی دو بعدی یا سه بعدی از دندان و فک ثبت می شود.

• روش غیر مستقیم :

در روش غیر مستقیم با بهره گیری از اسکنر فیلم اشعه ایکس می توانیم عکس‌های گرفته شده به روش رادیولوژی قدیمی را همانند عکس‌های دیجیتال مشاهده نماییم.

• روش نیمه مستقیم :

در روش نیمه مستقیم که ترکیبی از سنسور و اسکنر است هم دستگاه اسکنر اشعه ایکس و هم دستگاه سنسور الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد آن برای تبدیل فیلم اشعه ایکس به فیلم دیجیتال است.

فرآیند انجام تصویر برداری OPG دندان چگونه است؟

پرتوهای ایکس همانند امواج نور و امواج رادیویی نوعی اشعه هستند که دارای قابلیت عبور از اکثر اشیا مانند بدن هستند. در مواقع نیاز برای بررسی هر قسمت از بدن ، پرتوی کوچک از دستگاه پرتو نگاری ساطع و از بدن عبور می‌ کند و تصویری را بر روی فیلم عکاسی ضبط می نماید .

برای انجام  OPG دندان، چرخش اشعه ایکس در مدار یک نیم دایره درمحدوده اطراف سر بیمار و از یک طرف فک آغاز و به طرف دیگر فک ختم می شود. تصاویری که به وسیله  اشعه ایکس تهیه می گردند، از نوع فایل های دیجیتالی هستند که ذخیره سازی آن ها به صورت الکترونیکی صورت می پذیرد. فرمت دیجیتالی تصاویر ذخیره شده این امکان را به دندان پزشک می دهد که برای تشخیص راحت تر و دقیق تر ساختار و بافت های دندان و اطراف آن، میزان وضوح و روشنایی و تاریکی تصاویر را تغییر دهد.

هزینه تصویربرداری OPG

قیمت عکس opg دندان در مراکز دولتی و خصوصی  متفاوت است. در بسیاری از مراکز تصویر برداری بخشی از هزینه های OPG با استفاده از بیمه کاهش می یابد. یا حتی در برخی مراکز رایگان است. اما به طور معمول بسته به اینکه مرکز تصویر برداری دولتی باشد یا خصوصی هزینه این نوع تصویر برداری از حدود 70000 تا 160000 تومان متغیر است. البته لازم به ذکر است که هر ساله این رنج قیمت افزایش می یابد.